W piśmie, ligatura oznacza po prostu połączenie dwóch znaków graficznych w jeden.
Ligatury używane są niemal od początków słowa pisanego. Stosowano je masowo w łacińskich księgach przepisywanych ręcznie, głównie by oszczędzać miejsce (ale również i wysiłek przepisującego). Łączone były znaki posiadające elementy wspólne, na przykład m, n i h, których pionowe kreski sprawiały, że można je było nakreślić jednym ruchem pióra. Większość ligatur zniknęła wraz z wprowadzeniem druku. W alfabecie łacińskim, szczególnie w językach germańskich, do dziś możemy obserwować pozostałości tych ekonomicznych zabiegów.
W języku niemieckim jeszcze do niedawna w powszechnym użyciu było "eszett", ß. Obecnie coraz częściej zastępowane jest ono przez podwójne s. Eszet powstało z połączenia germańskiego "długiego s", ſ, ze zwykłym s:
Ligatury używane są niemal od początków słowa pisanego. Stosowano je masowo w łacińskich księgach przepisywanych ręcznie, głównie by oszczędzać miejsce (ale również i wysiłek przepisującego). Łączone były znaki posiadające elementy wspólne, na przykład m, n i h, których pionowe kreski sprawiały, że można je było nakreślić jednym ruchem pióra. Większość ligatur zniknęła wraz z wprowadzeniem druku. W alfabecie łacińskim, szczególnie w językach germańskich, do dziś możemy obserwować pozostałości tych ekonomicznych zabiegów.
W języku niemieckim jeszcze do niedawna w powszechnym użyciu było "eszett", ß. Obecnie coraz częściej zastępowane jest ono przez podwójne s. Eszet powstało z połączenia germańskiego "długiego s", ſ, ze zwykłym s:
Również w germańskie umlauty: ä, ö, ü wpierw pisane były z małą literką "e" nad znakiem, która poprzez lata została podzielona na dwie kreski, te zaś w końcu zredukowano do dwóch kropek. Obecnie następuje powrót do form pierwotnych: ae, oe, ue.
To samo z tzw. "świętym a" - å oraz "świętym u" - ů. W języku szwedzkim, duńskim, norweskim i czeskim, kółko umieszczone nad literą to po prostu nadpisana literka o. W innych językach tego typu ligatury z o uległy zanikowi.
Tylda umieszczana nad nosowym n w języku hiszpańskim i portugalskim wyewoluowała z ligatury dwóch liter n. Tak więc n + n = ñ.
C z cedillą, powszechniej znane jako ç , powstało z umieszczenia litery c nad literą z.
Znak æ (ligatura a i e) do dziś jeszcze przewija się w języku angielskim, w słowach encyclopædia, mediæval. Poprawne są również formy z rozdzielonym a i e, a nawet z samym e: encyclopedia, medieval. Co ciekawe, ligatura ta przez niektórych skrybów została uproszczona do znaku ę. Czytało się go jednak nadal jako otwarte e, i w końcu do takiej formy powróciło.
æ oraz œ (ligatura o i e) używane są również nadal w języku francuskim, jednak dominuje tendencja pisania znaków oddzielnie.
Litera powszechnie znana jako W powstała z dwóch v lub u (zresztą jej angielska nazwa, "double u" mówi sama za siebie). Przez jakiś czas zapisywana była za pomocą znaku runicznego Wynn: Ƿ, jednak stopniowo znak został wyparty z manuskryptów.
Oczywiście ligatury znaleźć można też w innych alfabetach: w cyrylicy, języku arabskim czy wspominanym już sanskrycie (gdzie tylko ligatur dwuznakowych jest 1369, a dochodzą do tego jeszcze trzyznakowe).
Najciekawsze na koniec: Ampersand, czyli &, powstał z ligatury łacińskiego "Et" czyli spójnika "i".
To samo z tzw. "świętym a" - å oraz "świętym u" - ů. W języku szwedzkim, duńskim, norweskim i czeskim, kółko umieszczone nad literą to po prostu nadpisana literka o. W innych językach tego typu ligatury z o uległy zanikowi.
Tylda umieszczana nad nosowym n w języku hiszpańskim i portugalskim wyewoluowała z ligatury dwóch liter n. Tak więc n + n = ñ.
C z cedillą, powszechniej znane jako ç , powstało z umieszczenia litery c nad literą z.
Znak æ (ligatura a i e) do dziś jeszcze przewija się w języku angielskim, w słowach encyclopædia, mediæval. Poprawne są również formy z rozdzielonym a i e, a nawet z samym e: encyclopedia, medieval. Co ciekawe, ligatura ta przez niektórych skrybów została uproszczona do znaku ę. Czytało się go jednak nadal jako otwarte e, i w końcu do takiej formy powróciło.
æ oraz œ (ligatura o i e) używane są również nadal w języku francuskim, jednak dominuje tendencja pisania znaków oddzielnie.
Litera powszechnie znana jako W powstała z dwóch v lub u (zresztą jej angielska nazwa, "double u" mówi sama za siebie). Przez jakiś czas zapisywana była za pomocą znaku runicznego Wynn: Ƿ, jednak stopniowo znak został wyparty z manuskryptów.
Oczywiście ligatury znaleźć można też w innych alfabetach: w cyrylicy, języku arabskim czy wspominanym już sanskrycie (gdzie tylko ligatur dwuznakowych jest 1369, a dochodzą do tego jeszcze trzyznakowe).
Najciekawsze na koniec: Ampersand, czyli &, powstał z ligatury łacińskiego "Et" czyli spójnika "i".
Pochodzenie znaku jest różnie widocznie zależnie od rodzaju ampersanda.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz