Design: Skeuomorf

Do czego służy ta mała kieszonka wewnątrz większej bocznej kieszeni dżinsów? Nic się w nią nie mieści. Niektórzy trzymają w niej drobne. Oryginalnie jednak, była to specjalna kieszonka na zegarek kieszonkowy. Nikt już nie nosi zegarków kieszonkowych, ale kieszonka pozostaje stałym elementem w spodniach.

Kieszonka jest skeuomorfem, dziwne słowo na fajną rzecz - skeuomorf (gr. skeuos - naczynie, narzędzie + morphe - kształt) to element, który wpierw stanowił integralną część przedmiotu i był niezbędny do jego prawidłowego funkcjonowania, zaś obecnie jest jedynie elementem dekoracyjnym bez określonej funkcji.

Po krótkim zastanowieniu do głowy przychodzi cała masa skeuomorfów, z którymi spotykamy się na co dzień - elementów, które niegdyś do czegoś służyły, zaś obecnie nadal występują, nieprzydatne ale dość ozdobne.

Jako częsty przykład podawany jest odgłos zamykającej się migawki używany przy robieniu zdjęć aparatem cyfrowym. Oczywiście tradycyjna migawka stosowana w aparatach mechanicznych nie występuje w aparatach cyfrowych. Odgłos, który uprzednio był koniecznością, obecnie pozostał dla samego odgłosu - stał się częścią designu.

*EDIT: Jak zauważyło kilka osób, tradycyjna migawka nadal występuje w cyfrowych lustrzankach, także powyższy przykład odnosi się wyłącznie do prostych aparatów cyfrowych z migawką elektroniczną, gdzie odgłos migawki został sztucznie dodany.

Inny przykład to zabawki dziecięce. Obecnie najczęściej wykonane z bezpiecznego plastiku, auta i "udawane" zabawki nadal posiadają cechy oryginałów, bez których znakomicie mogłyby się obyć - plastikowe symulacje wystających nitów i nakrętek, imitacje szwów na plastikowych kołczanach, siodłach - pierwotnie wykonywanych ze skóry, gdzie te szwy były absolutnie niezbędne.

*EDIT: Jak kilka osób zauważyło, zabawki to dość nieszczęśliwy przykład. Chociaż sztuczne szwy, nity itd. oczywiście nie są niezbędne pod względem funkcjonalności, to stymulują dziecięcą wyobraźnię i czynią zabawki o wiele przyjemniejszymi estetycznie, są więc bardzo potrzebne.

Stoły, boazerie, opakowania, na które naniesiony jest wzór słojów drewna - przedmioty, które kiedyś musiały być zrobione z drewna, obecnie mogą być wykonane ze sklejki, plastiku, tworzywa - nadal jednak najbardziej swojskie i eleganckie wydaje się drewno - producenci nadają im więc wygląd przedmiotów drewnianych.

Obrazek na samej górze (czy możemy go nazwać autokoń?) jest świetnym przykładem skeuomorfu. Jest to propozycja wozu parowego. Wiadomo, że pierwsze samochody były właściwie kopiami powozów konnych - bez koni. Nowy wóz musiał przypominać to, do czego ludzie byli przez wielki przyzwyczajeni (chociaż atrapa konia wydaje się już lekką przesadą).

Skeuomorfy masowo występują w elektronicznym oprogramowaniu. Komputerowe sekwencery udają powierzchnię analogowego urządzenia, łącznie z metalowym połyskiem i narysowanymi główkami śrub - zaś dźwięk reguluje się pokrętłami i suwakami żywcem przeniesionymi z oryginału. Z kolei edytory tekstu jako opcję dodają możliwość czytania tekstu w wirtualnej książce, przewracając wirtualne kartki.

Zastosowanie skeuomorfów w designie służy przede wszystkim złagodzeniu szoku użytkowników w zetknięciu z nowym wyglądem znajomego uprzednio produktu. Przedmiot może być zupełnie inny w obsłudze, ale podobny wygląd i zastosowanie podobnych elementów znacznie zmniejsza opór przed kupieniem produktu. Każdy woli to co znajome i wypróbowane od rzeczy, która nie przypomina niczego znanego do tej pory.

Skeuomorph (j. ang.) w wikipedii
Niewielka kolekcja skeuomorfów (j. ang.) - między innymi autokoń