środa, 21 kwietnia 2010

Języki : Hangyl

Hangyl, zależnie od transkrypcji również Hangeul, Hangul czy Hankul, jest to alfabet koreański. Jako jeden z nielicznych powszechnie używanych alfabetów nie wyewoluował on przez tysiące lat z hieroglifów czy piktogramów, lecz został stworzony od podstaw w okolicach lat 1440. Przez długi czas Hangyl pozostawał w cieniu dominujących w Korei systemów łączących piktogramy chińskie z rodzimymi oznaczeniami końcówek. Hangyl w swojej prostocie używany był przez warstwy o niższym statusie w Korei, czyli kobiety, dzieci, osoby bez wykształcenia. Dopiero w wieku XX rozpowszechnił sie system łączący Hangyl oraz znaki chińskie, oraz pojawiła się nazwa "Hangyl" od "Han"- "Wielkie" i "Geul" - "Pismo". Od lat 1940 zaprzestano nauki chińskich piktogramów w koreańskich szkołach. Obecnie znaki chińskie powróciły, lecz ich używanie jest sprawą absolutnie dowolną. Większość książek i dokumentów pisanych jest obecnie całkowicie za pomocą Hangyl, zaś chińskie piktogramy mają funkcję bardziej dostojną i odświętną. Obecny sposób pisania jest jak w alfabetach łacińskich: Od lewej do prawej, w poziomych rzędach, czytane od góry do dołu.

Przez wielu językoznawców Hangyl uważany jest za alfabet "doskonały". Dlaczego? Otóż wygląd i podział liter oparty jest bezpośrednio o właściwości fonologiczne dźwięków, czyli ich brzmienie i sposób ich wytwarzania w jamie ustnej. Mamy więc:

grupę spółgłosek tylnojęzykowych, reprezentowaną przez dźwięk "g" - ㄱ
ㄱ - przedstawia ułożenie języka dotykającego tylnego podniebienia podczas tworzenia dźwięku.

grupę spółgłosek dziąsłowych, reprezentowaną przez dźwięk "n" - ㄴ
ㄴ - przedstawia ułożenie czubka języka dotykającego dziąsła podczas tworzenia dźwięku.

grupę spółgłosek wargowych, reprezentowaną przez dźwięk "m" - ㅁ
ㅁ - przedstawia widziane z przodu ułożenie warg podczas tworzenia dźwięku.

grupę spółgłosek zębowych, reprezentowaną przez dźwięk "s" - ㅅ
ㅅ są to widziane z boku zęby.

grupę spółgłosek zwartych, "gardłowych" reprezentowaną przez dźwięk "ng" - ㅇ
ㅇ przedstawia przekrój gardła.

Spółgłoski z każdej grupy są wariacjami spógłoski podstawowej uzupełnionymi o dodatkowe linie pionowe i poziome, również najczęściej starającymi się symbolizować "wygląd" dźwięku w oparciu o różne ułożenia aparatu mowy (na przykład: "k" - ㅋ lub "p" - ㅍ).

Podczas tworzenia wyrazów, pojedyncze znaki spółgłoskowe i samogłoskowe łączone są w sylabogramy - bloki sylabowe:

Powyżej słowo "Hangeul" pisane w alfabecie Hangyl, podzielone na sylaby "han" i "geul"

Hangyl na Omniglot.com
Hangyl w polskiej Wikipedii
Trochę obszerniej, Hangyl w angielskiej Wikipedii

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz